WINTER 2022/2023: KONING WINTER RAAKTE DE WEG KWIJT

IN VOGELVLUCHT

De winter van 2022/2023 was veel te zacht, veel te zonnig en de neerslag was iets te weinig. Voor de winterliefhebbers begon het seizoen fantastisch. In de eerste helft van december was het compleet winter, maar vanaf de tweede helft van die maand kon met een lange winterslaap worden begonnen. December was daarentegen aan de iets te koude kant, echter januari en februari werden veel te zacht. Daardoor eindigde het seizoen voor de schaatsliefhebbers in een catastrofe. De kouhaters en de energiebespaarders onder ons waren in hun nopjes. Immers, het etmaalgemiddelde kwam 1,3 graad boven het gebruikelijke uit. Het eindcijfer bedroeg 4,8 graad tegen normaal 3,5 graad. Vorig jaar was de winter nog zachter, namelijk 5,2 graad.
Het aantal uren zon lag boven normaal, maar dank ging uit naar de maand februari die een winst kende van 25 uren. December 2022 en januari waren vrij normaal.
Over het geheel genomen was de winter aan de iets te droge kant. Januari was weliswaar veel te nat, december was te droog en februari zelfs veel te droog. Het totaal kwam uit op 229,8 mm. Gewoonlijk is 238,6 mm. Het werd de droogste winter sinds 2017 (173,7 mm).

HET GLOBALE WEERBEELD

December

De maand december 2022 werd met een etmaalgemiddelde van 3,5 graad aan de iets te koude kant. Het was voor de tweede keer dit jaar dat een maand iets te koud werd. Eerder deed zich dat voor in april (negatieve afwijking -0,5 graad). Over negatieve afwijking gesproken, de tweede decade van deze maand werd de koudste van het jaar en het verschil bedroeg maar liefst 3,5 graad. Zo’n groot verschil moet toch op koude en dus winter duiden? Die conclusie klopt. Uiteindelijk kwam het, inclusief de eerste decade, tot 13 vorstdagen waarvan 4 matig en op woensdag 14 december bleef het de hele dag vriezen. Na een zeer koude nacht (Siegerswoude -9,2 graad) werd juist op deze dag de EERSTE marathon op natuurijs in Burgum (primeur) georganiseerd. Uiteraard werd er ook op ondergelopen weilanden geschaatst en op zondagmiddag 18 december openden verschillende ijsbanen hun poorten.
Echter, de poorten konden de volgende dag reeds weer gesloten worden. De dooi sloeg namelijk keihard toe en op dinsdag 20 december belandde het kwik in de dubbele cijfers (Boornbergum en Drachten-W 11 graden). Uiteindelijk schakelden we over naar de herfst, want voor de rest van het jaar bleef het over het algemeen zeer zacht en op oudejaarsdag (zaterdag 31 december) tekenden Drachten-W en Haulerwijk met 14,5 graad een nieuw dagrecord op. Verder was het vaak grijs, grauw, triest en … nat (Siegerswoude vanaf 19 december 52,6 mm).

Januari

Het decemberwintertje gaf de schaatsliefhebbers hoop, maar die hoop bleek in ieder geval in januari ijdel te zijn. De louwmaand bakte er helemaal niks van. In de tweede helft van de maand werd het wel wat kouder, maar het aantal dagen met vorst (9) was niet om over naar huis te schrijven. Bovendien kwam de temperatuur niet lager dan -3,5 graad in Boornbergum op zaterdagochtend 21 januari.
Voor de rest was de louwmaand aan de veel te lauwe kant. De jaarwisseling was met 14 graden nog nooit zo zacht geweest en de dagrecords bleven zich maar opstapelen. Het gevolg was een recordzachte (ruim 8 graden) eerste decade en ook de maand als geheel viel veel te zacht uit. Het etmaalgemiddelde bedroeg 5,4 graad tegen normaal 3,2 graad.
De hoge temperaturen gingen gepaard met heel veel regen. Het maandtotaal kwam ruim boven de honderd millimeter uit. Met 140,6 mm werd een vierde positie op de ranglijst behaald. En tijdens de laatste twee weken van december was het ook al behoorlijk nat. Tezamen met die neerslag kregen de gemalen een hoeveelheid te verstouwen van ongeveer 180 mm. 

Februari

Na de zeer natte januarimaand volgde een veel te droge februari. Het totaal kwam namelijk niet verder dan 28,5 mm tegen gebruikelijk 64,2 mm. De droogte had te maken met de invloed van diverse hogedrukgebieden die dikwijls over het midden van Europa naar het oosten koersten. Rondom deze systemen circuleerden westen- tot zuidwestenwinden met als gevolg aanvoer van zachte lucht. Op 10 dagen overschreed de middagtemperatuur de tiengradengrens en op dinsdag 14 februari boekte Haulerwijk 13,9 graad in. De gemiddelde etmaaltemperatuur bedroeg 5,5 graad en dat is een winst van 2,1 graad. Ondanks die winst kon het soms ook nog wel koud worden. Er werden 9 vorstdagen geteld en op woensdagochtend 8 februari registreerde Boornbergum -4,5 graad. Ook aan het einde van de maand was het nog behoorlijk fris. De waarnemer in Siegerswoude zag het kwik op maandagochtend 27 februari kelderen naar -3 graden. De vorst kwam tot stand door de aanwezigheid van heldere condities. Bofkonten dat we waren, want ook de rest van de maand waren die in voldoende mate aanwezig. Het aantal uren zon steeg daardoor ruim boven de 100 uren uit. Ze scheen 116 uren tegen normaal 91 uren.

VERGELIJKINGEN

Opnieuw antiwinters. Normaal gesproken telt het winterseizoen 36 vorst- en 9 ijsdagen. Nu lag het aantal op … 31 en 2 dagen. Sneeuw werd gesignaleerd op 9 dagen tegen normaal 19. Het hagelde op 7 dagen, terwijl dat volgens de regels 11 maal hoort voor te komen. Onweer werd niet gehoord, terwijl dit tweemaal behoort voor te komen. Op 61 dagen viel er (enige) regen tegen gebruikelijk 60.

LENTE 2023: NIET UIT HET BESTE HOUT GESNEDEN

IN VOGELVLUCHT

De lente van 2023 was veel te nat, iets te somber en de temperatuur was vrij normaal. In z’n geheel genomen was het voorjaar vrij kil en vrij nat. Op z’n Fries gezegd: it koe better. Het regiototaal bedroeg 219,1 mm tegen normaal 168 mm. Vorig jaar (117,8 mm) was het veel te droog en het jaar daarvoor weer veel te nat (240,1 mm). Maart en april waren veel te nat en tezamen boekten ze een neerslagoverschot van 70,9 mm. Mei zette in eerste instantie de natte trend voort, maar na 11 mei werd het (vrijwel) droog. Daardoor trad er in mei een tekort op van 19,8 mm.
Evenals vorig jaar verliep het voorjaar vrij normaal (9,3 graad tegen gebruikelijk 9,5 graad). De verdeling was perfect. Maart werd namelijk iets te zacht, mei vrij normaal en april werd 1 graad te koud.
De zon scheen met 555 uren iets te weinig (-15 uren). Wat een verschil met vorig jaar. Toen liet ze zich maar liefst  … 703 uren zien.

HET GLOBALE WEERBEELD

Maart

Voor de weerliefhebbers werd maart een maand uit duizenden. Wat toonde de lentemaand een verscheidenheid. Het was zacht, het was koud, winderig bovendien en bovenal was het nat met een te weinig uren aan zonneschijn (126 tegen normaal 146). De liefhebbers kwamen dus duidelijk aan hun trekken en dat begon meteen al op woensdagochtend 1 maart. In Siegerswoude daalde het kwik naar -5,7 graad. Zo koud was het dit jaar nog niet eens geweest en dat gold mede voor de sneeuw op vrijdag 10 maart. Het aangroeiende sneeuwdek tot 8 à 9 centimeter leverde een puur winters plaatje op. De eerste decade werd 2,5 graad te koud, maar voorjaarsachtige temperaturen kwamen ook voor. Op zaterdag 18 maart werd het op z’n zachtst. Haulerwijk en Opeinde noteerden 16,9 graad. Helaas gingen de hoge temperaturen dikwijls gepaard met (vrij) veel wind. Op maandag 13 maart nam Aeolus toe tot hard of stormachtig, kracht 7 of 8. Aan de kust was sprake van een eerste officiële storm. De overlast brengende windstoten bereikten een kracht van 90 tot 100 kilometer per uur.
In de wandelgangen werd reeds gesproken over de komst van een droge zomer. Indien waarheid was de neerslag van deze maand dus zeer welkom. En sommige frontale storingen waren vrij actief met als resultaat een regiototaal van 93,1 mm tegen gebruikelijk 60,3 mm.

April

April werd duidelijk te koud. Gewoonlijk is 9,5 graad, maar het gemiddelde kwam nu niet verder dan 8,5 graad. Alleen in het weekeinde van vrijdag 21 tot en met zondag 23 april was er sprake van enige warmte. Op vrijdag noteerde Drachten-W 20,1 graad en op zaterdagmiddag werd het in Haulerwijk 20,2 graad. Voor het overige was het (veel) te koud en deze maand kende 5 nachten met vorst. Het koudst werd het op woensdagochtend 5 april. Siegerswoude noteerde een minimumtemperatuur van -3,5 graad.
Behalve te koud was het veel te nat. Soms was de invloed van hogedrukgebieden merkbaar in de vorm van een aantal droge dagen. Echter, als het regende, regende het intensief. Zodoende kwam er een regiototaal uit de bus van 84,5 mm en zo nat was het sinds 2016 (84,8 mm) niet meer geweest. Gebruikelijk is overigens 46,4 mm.
Het natte en koude weer verhinderde een optimale groei en daar kwam ook nog een klein gebrek aan zonneschijn bij. Met 192 uren tegen normaal 197 uren ging deze maand de boeken in als vrij normaal en het grijze, donkere gebeuren waren we van een maand als april totaal niet gewend. De afgelopen tien jaar was het, met uitzondering van 2018 (180 uren), meestentijds (veel) te zonnig.

Mei

In mei bleef de regen maar vallen. Tot en met 11 mei was het onstabiel genoeg om buien tot ontwikkeling te laten komen. Met name zaterdagmiddag 6 mei was het raak. Haulerwijk berichtte over onweer, zware regen en hagel en door een wolkbreuk kwamen straten blank te staan. Van dinsdag 9 tot en met donderdag 11 mei ving Drachten-KNMI 26,8 mm op, maar daarna gingen we de droogte in. Tot aan het einde van de maand viel er hooguit 2 mm, zodat de bloeimaand de boeken inging als veel te droog (41,5 mm tegen normaal 61,3 mm).
Die droogte hield verband met een standvastig hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan. De blokkade veroorzaakte een kille noordelijke stroming, waardoor de temperatuur dikwijls onder normaal lag. Soms draaide de wind even naar het noordoosten en meteen werd het warmer. Drachten-W kon zodoende toch nog twee zomerse dagen noteren. Op vrijdag 12 en zondag 21 mei werd het respectievelijk 26,8 en 25,5 graad. Een contrast vormden de koude nachten. Op vrijdag 19 en zaterdag 27 mei meldde Siegerswoude 2,8 en 2,6 graad. Hier en daar was er sprake van berijpt gras.

VERGELIJKINGEN

In z’n totaliteit werden er 15 warme dagen (temperatuur 20 graden of meer) en 2 zomerse dagen (temperatuur 25 graden of meer) geteld. Gebruikelijk zijn 18 en 6. Een temperatuur van 30 graden of meer werd niet waargenomen en gewoonlijk hoort dat eenmaal voor te komen.

Wat betreft de winterelementen ... het aantal vorstdagen bedroeg 14 tegen normaal 12. Het sneeuwde op 10 dagen en dat is 5 meer dan gebruikelijk. Onweer werd gehoord op 5 dagen tegenover normaal 6. Het aantal regendagen lag op 55 en dat had 52 moeten zijn.

ZOMER 2023: EEN REGEN AAN RECORDS IN JUNI

IN VOGELVLUCHT

De zomer van 2023 was te zacht, iets te droog en veel te zonnig. De zomer was een apart geval. Juni was glorieus, maar daarna volgde een lange periode met ‘ellende’. Houd de moed er maar in was een veelgehoorde kreet en, jawel, augustus kende toch nog wat zomerwarmte. Dankzij juni werd de zomer aan de zachte kant. Het etmaalgemiddelde bedroeg 17,9 graad en dat is een winst van 0,7 graad. Vorig jaar eindigde het seizoen op 18,1 graad en het jaar daarvoor op 17,6 graad.
De zomer was iets te droog, maar daarin had juni (12,9 mm) ook een groot aandeel. Juli was daarentegen veel te nat en augustus iets te nat. Het regiototaal kwam uit op 248,2 mm tegen normaal 259,9 mm. Vorig jaar beleefden we met 146,3 mm een zeer droog seizoen.
Het aantal uren zon in juli en augustus was vrij normaal, maar, alweer, juni presteerde het onmogelijke (zie globale weerbeeld). Al met al scheen de zon 751 uren. Gewoonlijk is 631 uren.

HET GLOBALE WEERBEELD

Juni

De maand juni groeide uiteindelijk uit tot een indrukwekkende zomermaand. En wie had dat ooit gedacht? Aan het begin van de maand zat de luchtdrukverdeling (hogedrukgebied ten westen van Ierland) nog muurvast. Op donderdag 1 juni kwam het kwik niet hoger dan 13 tot 14 graden en daarna hielden de noorden- tot noordoostenwinden de temperatuur op een gematigd niveau van 17 tot 22 graden.
Op vrijdag 9 juni onderging de atmosfeer een dusdanige verandering dat de stroming naar het oosten draaide. Meteen werd het warmer en zomers. Sterker nog, de zomer wist van geen ophouden en Drachten-W tekende van donderdag 8 tot en met zondag 25 juni een reeks (hittegolf) op van 18 zomerse en 10 tropische dagen. Voor een maand als juni ongekend.
Op maandag 26 juni kwam er een einde aan de intense hitte. En intens was het. Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 18,6 graad was de zomermaand nog nooit zo warm geweest. Bovendien ging de hitte gepaard met een recordaantal uren zonneschijn (323 uren) en bijzonder weinig regen. Het regiototaal kwam namelijk niet verder dan 12,9 mm en sinds 1941 was het niet meer zo droog geweest.

Juli

De maand juli werd een heel andere maand dan juni. De zomermaand was dus zeer indrukwekkend, maar de hooimaand viel danig tegen. Op zaterdag 1 juli waren we nog blij met de vallende regen, maar aan het einde van de maand piepten we wel anders. Het regiototaal werd vastgesteld op 136,9 mm en dat is een surplus van 47,1 mm. De meeste regen viel in de derde decade en op bijvoorbeeld woensdag 5 juli was het ook behoorlijk nat (Ureterp 21 mm). Op deze dag veroorzaakte de depressie Poly een aantrekkende wind tot krachtig of hard, kracht 6 of 7. Door de zware windstoten kreeg het bomenbestand een flinke knauw. Reden genoeg voor het KNMI om een weeralarm (code rood) uit te geven. Na Poly kwam de hitte en op zaterdag 8 juli werd het in Drachten-W 35,9 graad. Ook op zondag 9 juli was het lokaal nog tropisch warm, maar daarna was de koek op. De derde decade werd circa 2 graden te koud, echter de opgebouwde winst in de eerste en tweede decade deed de maand eindigen als vrij normaal (17,9 graad tegen 18 graden).

Augustus

Vakantie vieren in eigen land was in de eerste decade van augustus geen pretje. Het was zeer wisselvallig en de regenmeters werden dan ook zeer goed gevuld. Op dinsdag 1 en woensdag 2 augustus viel er in Ureterp 59 mm en op zaterdag 5 augustus deponeerden de onweersbuien 13,6 mm in de Drachtster regenmeter. Ook op zaterdag 12 augustus hadden we te maken met een actief regenfront (Boornbergum 14 mm). De eerste decade kende een temperatuurverlies van 2,5 graad, maar zomerwarmte diende zich nog wel degelijk aan. Op vrijdag 11 augustus mat Drachten-W 29,2 graad en ook van maandag 14 tot en met zaterdag 19 augustus werden prima middagtemperaturen genoteerd van 24 tot 27 graden. Op vrijdag 18 augustus registreerde Drachten-W zelfs 29,7 graad. Van zondag 20 tot en met woensdag 23 augustus was het wederom fraai zomerweer met temperaturen van 25 tot 27 graden. Na woensdag werd het minder warm en plaatselijk vielen pittige (onweers)buien (Siegerswoude 34,3 mm).

VERGELIJKINGEN

Het aantal warme dagen (temperatuur boven 20 graden) bedroeg maar liefst 81 en dat is 13 meer dan normaal. Er werden 33 zomerse en 13 tropische dagen (temperatuur boven 30 graden) geteld tegen normaal respectievelijk 27 en 7.

Op 14 dagen werd de donder gehoord en dat is 2 minder dan normaal. Het aantal regendagen was zoals het zijn moest, namelijk 58.

HERFST 2023: HEMELSLUIZEN WIJD OPEN

IN VOGELVLUCHT

De meteorologische herfst was recordnat, veel te zacht en veel te zonnig. Gezien de cijfers van de temperatuur en zonneschijn deed het seizoen het zo slecht nog niet, maar alle cijfers zeggen niet alles. Het aantal uren zonneschijn bedroeg 368 tegen normaal 336 uren. Een overschot van 32 uren. Nou prachtig, maar de werkelijkheid was anders. November was vrij normaal, echter oktober was met een tekort van 25 uren aan de sombere kant. Dat het toch tot een overschot kwam was te danken aan de prachtige maand september (zie globale weerbeeld). De herfstmaand scoorde 56 uren in de plus.
We beleefden een veel te warm najaar. Niet alleen september (+2,8 graad) was daar debet aan ook oktober (+1,8 graad) en november (+0,6 graad) hadden een positieve afwijking. Het etmaalgemiddelde bedroeg over de drie maanden 12,4 graad en dat is een winst van 1,7 graad. Het werd de op één na warmste herfst sinds de waarnemingen. Fier aan kop blijft 2006 met … 13,4 graad.
Wel een hoog etmaalgemiddelde, maar voordeel? Oké, september was te droog, maar in oktober begon het te regenen en het bleef (veel) regenen. Wat een water. Het totaal kwam uit op 418,2 mm en zo’n natte herfst hadden we nog nooit meegemaakt. Het najaar van 1998 droop met een totaal van 392,1 mm af naar een tweede plaats. Normaal is 257,8 mm.

HET GLOBALE WEERBEELD

September

September werd een zeer warme maand (derde plaats in de eindrangschikking) en was zelfs nog warmer dan augustus. De gemiddelde etmaaltemperatuur bedroeg 17,5 graad tegen normaal 14,7 graad. Augustus was goed voor een etmaalgemiddelde van 17,3 graad. Dat de herfstmaand veel te warm werd, was te danken aan de eerste tien dagen. Met een etmaalgemiddelde van 19 tot 20 graden waren die recordwarm. In deze decade kwam het bovendien tot een heuse hittegolf en op woensdag 6 en donderdag 7 september noteerde Drachten-W 33,5 en 32,8 graad. Op dinsdag 12 september kwam er een einde aan de hitte, maar op zaterdag 16 september had Drachten-W met 25,9 graad de negende zomerse dag van de maand te pakken. Ook in de laatste week van de maand was het lekker (nazomers) warm en van zondag 24 tot en met woensdag 27 september werd het (ruim) 20 graden. Behalve hoge temperaturen ook veel zonneschijn. Ze scheen 210 uren tegenover vorig jaar 196 uren.
Van maandag 18 tot en met zaterdag 23 september was het tamelijk wisselvallig en had/kreeg het weer al herfstachtige trekjes. Ureterp registreerde 40 mm tegen Siegerswoude 27,7 mm. Nat was het ook op woensdagochtend 13 september. Boornbergum ving toen 18 mm op, maar over het geheel genomen werd de herfstmaand te droog (56 mm tegen normaal 86,3 mm).

Oktober

Oktober werd een veel te zachte maand, maar zeer verrassend was dat niet. De eerste decade werd met een gemiddelde van ruim 16 graden namelijk de warmste ooit. De winst van 4 graden ging daarna geleidelijk aan teniet en aan het einde van de maand was er nog 1,8 graad over. De gemiddelde etmaaltemperatuur bedroeg uiteindelijk 12,5 graad. De warmste dagen werden, hoe kon het ook anders, aan het begin van de maand opgetekend. Op zondag 1 en maandag 2 oktober registreerden Drachten-W en Boornbergum respectievelijk 22,6 en 22 graden. Overigens, ook dinsdag 10 en woensdag 11 oktober waren nog warme dagen. Haulerwijk las 21,6 en 20,1 graad af. Daarna werd het écht wel kouder en in de nacht naar dinsdag 17 oktober daalde het kwik in Boornbergum naar 2 graden. Lage gevoelstemperaturen deden zich ook voor. Op vrijdag 20 oktober woei er bij slechts 6 tot 7 graden een krachtige oostenwind. Voor het gevoel was het 3 graden en de kou kreeg assistentie van de regen. Heel veel regen, want van donderdag 19 tot en met zondag 22 oktober viel er in Ureterp 67 mm tegen Haulerwijk 50,3 mm. Nat was het tevens van woensdag 11 tot en met maandag 16 oktober (Boornbergum 47 mm) en van dinsdag 24 tot en met dinsdag 31 oktober (Boornbergum 58 mm). Al met al beleefden we met een regiototaal van 169,4 mm de natste wijnmaand sinds 25 jaar. In 1998 werd er een totaal vastgesteld van … 203,4 mm.

November

In navolging van oktober werd ook november supernat. Diepe depressies heersten en dat was ook te zien aan de gemiddelde barometerstand. In Sumar bedroeg die van 21 oktober tot en met 10 november 994 hPa. Recordlaag, maar dat gold niet voor de neerslag. Die was bijna recordhoog. Het record van november 1944 met plaatselijk meer dan 200 mm bleef onaangeroerd en dus was een tweede plaats het hoogst haalbare. Het regiototaal bedroeg 192,8 mm tegen gebruikelijk 83,5 mm. Brons is nu voor november 1977 met een totaal van 176 mm.
Aan het begin van de maand hadden we te maken met de stormdepressie Ciarán. De wind schoot uit naar 6 tot 7 beaufort en aan de kust stormde het enige tijd. Voor de rest van de maand bleef het soms stevig doorwaaien, maar de schade door het windgeweld bleef beperkt.
De depressies brachten niet alleen regen of buien (sommige met hagel en onweer), maar de bijbehorende zuidwestelijke bovenstroming stond ook garant voor aanvoer van zachte lucht. Echter, vanaf maandag 27 november werd het kouder. Zowaar kwam het dinsdagochtend/avond 28 en woensdag 29 november tot sneeuwbuien (Siegerswoude maximaal 2 centimeter) … en lichte tot matige vorst. Op donderdagochtend 30 november vroor het in Siegerswoude -5,2 graad. Het koude weer had wel invloed op de gemiddelde etmaaltemperatuur, maar deze bleef boven normaal (7,3 graad tegenover normaal 6,7 graad).

VERGELIJKINGEN

Het aantal dagen boven de twintig graden bedroeg 30 en dat is 15 meer dan gebruikelijk. Er werden 10 zomerse dagen (25 graden of hoger) geteld, terwijl dit driemaal behoort voor te komen. Op 5 dagen werd zelfs de tropische grens van 30 graden overschreden en dat is 4 meer dan normaal. Onweer manifesteerde zich op 4 dagen, 1 minder dan normaal. Het aantal regen- en vorstdagen lag op respectievelijk 68 en 2 tegenover normaal 63 en 5..