Inhoud
WINTER 2023/2024: DRAMA VOOR LIEFHEBBERS NATUURIJS
IN VOGELVLUCHT
De winter stelde niet al te veel voor. Begin december en in januari waren er nog wel wat winterse verschijnselen. Dit in de vorm van sneeuw en ijs. In januari kon er nog heel even geschaatst worden, maar voor het overige was het bagger. De aanwezigheid van (zeer) zachte lucht deed de schaatsen in het vet blijven. En wat was het zacht. Uitzonderlijk zacht zelfs, want met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 5,6 graad werd een bronzen medaille binnengehaald. Alleen de winters van 2006/2007 (6,1 graad) en 2019/20 (5,8 graad) waren nog iets zachter. Gebruikelijk is overigens 3,5 graad. Op het erepodium verscheen ook de neerslag. Het regiototaal bedroeg 350 mm tegen normaal 238,6 mm. Bijzonder nat, maar het kan altijd natter. In de winter van 2001/2002 viel er gemiddeld 359,7 mm en baas boven baas blijft de winter van 1994/1995 met … 398,1 mm. Zeer zacht, zeer nat, en het was vaak ook zeer grijs. Januari vormde met een zonneschijnduur van 86 uren (overschot 21 uren) een uitzondering, echter december en februari maakten er maar een potje van. Het tekort in deze twee maanden liep op tot 77 uren. Het totaal aantal uren zonneschijn lag op 160. Daarmee werd het de somberste winter sinds 2006/2007 (157 uren). Gewoonlijk is 216 uren zon.
HET GLOBALE WEERBEELD
December 2023
Oktober veel te nat, november veel te nat en december 2023? Die werd met een regiototaal van 134,3 mm ook veel te nat. De neerslag begon tegen de kerstdagen dramatische vormen aan te nemen. Dankzij de inzet van diverse gemalen was de situatie bij ons beheersbaar, maar in de rest van Nederland was het pompen of verzuipen. De neerslag viel in de vorm van regen, maar in het begin van de maand keken we tegen een ander uiterlijk aan, namelijk sneeuw. In de loop van zondagavond 3 december viel er circa 4 centimeter van dit witte goud. In de nacht naar dinsdag 5 december sneeuwde het opnieuw en in Appelscha werd een sneeuwdek gevormd van 8 centimeter. Sumar en Haulerwijk maten 6 en 5 centimeter. Sneeuw is winter en winter is kou. Op vrijdagochtend 1 december noteerde Siegerswoude -5,1 graad en op sommige dagen had de temperatuur moeite om boven het vriespunt uit te stijgen. De eerste decade werd dan ook ruim 2 graden te KOUD. De rest van de maand was écht bagger. Behalve de vele regen veroorzaakten diverse depressies, waaronder ook Gerrit, veel wind en dagelijks hoge temperaturen. Op zondagavond 24 december registreerde Boornbergum 13 graden. De vele en hardnekkige bewolking was er de oorzaak van dat deze wintermaand bijzonder somber van kaliber werd. Ze scheen slechts 34 uren en zo somber was het sinds 1990 niet meer geweest. Gebruikelijk is 60 uren.
Januari 2024
De maand januari 2024 werd gekenmerkt door veel regen, veel wind en winterse verschijnselen. Begin januari begon de regen een probleem te worden. Het waterpeil werd steeds hoger en in sommige plaatsen leidde dat tot zandzakken voor de deur. Volgepompte retentiepolders op donderdag 4 januari boden verlichting en ook ging Pluvius een positieve rol spelen. Toch bleef het voor de rest van de maand wisselvallig, waardoor opnieuw de 100mm-grens werd gepasseerd. Het regiototaal kwam uit op 106,9 mm tegen normaal 82,3 mm. De neerslag bestond niet alleen uit regen, maar ook uit hagel en sneeuw. De sneeuwbuien vielen vooral in de periode van maandag 15 tot en met donderdag 18 januari. Sommige plaatsen werden getrakteerd op een tijdelijk sneeuwdek van 2 tot 4 centimeter. De neerslag kwam tot stand door depressies en die lagedrukgebieden herbergden ook zeer veel wind. Debet daaraan waren onder andere Henk, Isha en Jocelyn, maar veel schade berokkenden ze niet. Soms wel schade (lees menselijk leed) in de korte periode van dinsdag 9 tot en met donderdag 11 januari. Na drie dagen met matige vorst (Siegerswoude -7,7 graad op donderdagochtend) werd er her en der (onverantwoordelijk) geschaatst met alle gevolgen van dien. Ondanks alle ellende kreeg de zon eindelijk weer eens veel speelruimte. Ze scheen 86 uren. Dat was niet alleen een overschot van 21 uren, maar ook de zonnigste januari sinds 2009 (ook 86 uren).
Februari 2024
Februari werd een hele simpele maand. Depressies heersten en dat betekende een flinke wisselvalligheid. Voor de vijfde maal in successie werd de 100mm-grens overschreden. Het regiototaal kwam uit op 108,8 mm. Gebruikelijk is slechts 64,2 mm. Nat werd het later op donderdag 8 februari (Ureterp 26 mm). Flink nat (Boornbergum 29 mm) was het op zondag 18 februari en erg nat was het van maandag 19 tot en met zondag 25 februari (Boornbergum 46 mm). Door de aanwezigheid van de vele bewolking werd het een veel te sombere maand. De zon scheen 40 uren (normaal is 91 uren) en daarmee werd het de somberste sprokkelmaand sinds 2006 (39 uren). Bewolkt of niet, de zachte lucht domineerde. Een middagtemperatuur van 10 graden of meer was beslist geen uitzondering en op donderdag 15 februari noteerde Boornbergum 13,5 graad. Ook de nachten waren veel te zacht met als resultaat een recordhoog etmaalgemiddelde. Met 7,3 graad werd februari 1990 (7 graden) op het nippertje verslagen. Waren er dan helemaal geen winterse verschijnselen? Bijzonder weinig. Dinsdagochtend 27 februari vroor het plaatselijk 1 graad en op donderdagochtend 8 februari registreerde Siegerswoude -3,1 graad. Op dezelfde dag kon er aan het begin van de avond een drabbige sneeuwlaag vastgesteld worden van 1 tot 2 centimeter.
VERGELIJKINGEN
Compleet antiwinters. Normaal gesproken telt het winterseizoen 36 vorst- en 9 ijsdagen. Nu lag het aantal op … 23 en 3 dagen. Sneeuw werd gesignaleerd op 15 dagen tegen normaal 19. Het hagelde op 7 dagen, terwijl dat volgens de regels 11 maal hoort voor te komen. Onweer werd niet gehoord, terwijl dit tweemaal behoort voor te komen. Op 68 dagen viel er (enige) regen tegen gebruikelijk 60.
CIJFERS WINTER
Inhoud
LENTE 2024 WAS DE WARMSTE OOIT
IN VOGELVLUCHT
De lente van 2024 was recordzacht, maar minder fraai, het was ook veel te nat en veel te somber. Het warmste voorjaar tot nu toe was die van 2007 met 11,1 graad. Dit record werd dit jaar behoorlijk aangescherpt. Het etmaalgemiddelde kwam namelijk uit op … 11,6 graad tegen 9,5 graad normaal. Alle drie maanden waren aan de (veel) te zachte kant en daarbij spande mei de kroon met een surplus van 3,2 graad. Wat betreft de neerslag was maart aan de veel te droge kant, echter april en mei maakten het met een overschot van 60 en 30,4 mm behoorlijk te bont. Het regiototaal bedroeg uiteindelijk 235,5 mm. Nog natter was het voorjaar van 2021 met 240,1 mm. Gebruikelijk is 168 mm. De zon liet het afweten. Mei kende wel een winst van 21 uren, maar maart (-41 uren) en april (-27 uren) maakten er maar een potje van. Het totaal lag op 523 uren. Gewoonlijk is 570 uren. Het werd de somberste lente sinds 2002. Toen scheen ze 498 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
Maart 2024
Gevoelsmatig zou je anders zeggen, maar maart werd met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 8,3 graad recordzacht. Dit was mede te danken aan de veel te hoge nachttemperaturen. Die gaven een overschot van ruim 2 graden. Slechts eenmaal kwam het tot vorst. Op vrijdagochtend 8 maart registreerden Siegerswoude en Opeinde -0,5 en -0,3 graad. De temperaturen van overdag kenden een surplus van 1,5 graad. De echt zachte dagen waren dan ook op een hand te tellen. Op zaterdag 30 en zondag 31 maart (eerste paasdag) meldden Haulerwijk en Drachten-W respectievelijk 15,8 en 16,8 graad. Op dinsdag 19 maart verscheen er 15 tot 17 graden op de buis. Op zondag 3 maart noteerde Drachten-W een lentetopper van 17,5 graad en een uitblinker werd ook donderdag 14 maart (Boornbergum 17,5 graad). Dat deze maand in ons geheugen niet als recordzacht kon worden gegrift, kwam ook door het gebrek aan zonneschijn. De zon scheen slechts 105 uren tegen normaal 146 uren. Waar we het allemaal mee eens waren, was de hoeveelheid neerslag. Na maanden van vele regen volgde eindelijk weer eens een te droge maand. Er viel 37,5 mm. Gebruikelijk is 60,3 mm.
April 2024
April kende een afwisseling van zacht en koud weer. De eerste decade werd met een etmaalgemiddelde van circa 12 graden recordzacht. Daarbij tekenden Drachten-W en Opeinde op zaterdag 6 april de eerste warme dag van het jaar 2024 op. Aldaar werd het 24,2 graad. Op zaterdag 13 april registreerde Drachten-W nog 21,7 graad, maar de kou nam steeds meer bezit van onze omgeving. Tot en met vrijdag 26 april bleef het kwik overdag steken bij een kille 9 tot 13 graden. Ook de nachten waren behoorlijk koud en op donderdagochtend 18 en dinsdagochtend 23 april noteerde Siegerswoude respectievelijk -0,1 en -2,6 graad. De kou kreeg versterking door een flink aantal buien. Het hoofdingrediënt was regen, echter de zwaardere exemplaren herbergden onweer, in de nacht naar zondag 21 april zelfs natte sneeuw en … hagel. In het tijdvak van maandag 15 tot en met donderdag 25 april werd maar liefst op 9 dagen korrelhagel waargenomen. De buien lieten veel neerslag achter en de grasmaand werd daardoor dan ook behoorlijk nat. Het regiototaal bedroeg 106,4 mm tegenover gebruikelijk 46,4 mm. Het werd de natste aprilmaand sinds de recordhouder 1998 (128,1 mm). Vanaf zaterdag 27 april werd het eindelijk weer warmer en op dinsdag 30 april konden we weer van een warme dag van 20 graden of meer genieten. Drachten-W mat een heerlijke 26,1 graad en Haulerwijk deed het met 24,7 graad ook niet slecht.
Mei 2024
Buien, buien, buien en nog eens buien. De temperaturen in mei waren aan het aardoppervlak groot, maar de temperaturen in de bovenste luchtlagen waren erg koud. Het verschil was dikwijls meer dan 40 graden en zo’n groot verschil betekende vorming van forse (onweers)buien. De meeste buien waren bestemd voor het midden en zuiden van Nederland en hadden vaak wateroverlast tot gevolg. Lokaal viel er over de gehele maand 160 tot 200 mm. Ook in onze omgeving vielen buien met een lokaal karakter, maar het regiototaal kwam niet verder dan 91,7 mm. Uitzondering betrof maandag 20 mei. Op deze tweede pinkstermiddag werd Buitenpost en omgeving getroffen door een giga wolkbreuk. Zo viel in Buitenpost in korte tijd een waanzinnige hoeveelheid van … 95 mm. Het was niet alleen de regen die daar alles blank deed staan, er kwam ook een bak met hagel naar beneden. Van bovenaf gezien een winters plaatje in de voorzomer. De temperaturen waren hoog. Met een etmaalgemiddelde van 16,2 graad werd een tweede plaats behaald. De maand kende 24 warme dagen, waarvan 14 zomers en Drachten-W noteerde zelfs 3 tropische dagen. Op woensdag 1 en dinsdag 14 mei werd er een hoogste temperatuur waargenomen van 31,4 graad. Na drie sombere maanden speelde de zon weer eens de hoofdrol. Ze scheen 248 uren en dat is een bescheiden winst van 21 uren.
VERGELIJKINGEN
In z’n totaliteit werden er 29 warme dagen (temperatuur 20 graden of meer) en 14 zomerse dagen (temperatuur 25 graden of meer) geteld. Gebruikelijk zijn 18 en 6. Een temperatuur van 30 graden of meer werd waargenomen op 3 dagen en gewoonlijk hoort dat eenmaal voor te komen. Wat betreft de winterelementen ... het aantal vorstdagen bedroeg 3 tegen normaal 12. Het sneeuwde op 1 dag en dat is 4 minder dan gebruikelijk. Onweer werd gehoord op 11 dagen tegenover normaal 6. Het aantal regendagen lag op 66 en dat had 52 moeten zijn.
CIJFERS LENTE
Inhoud
ZOMER 2024: ALLEEN AUGUSTUS WAARDIGE ZOMERMAAND
IN VOGELVLUCHT
De meteorologische zomer (juni, juli en augustus) van 2024 was iets te zacht, iets te droog en te zonnig. In onze herinnering was de zomer niet al te best. De maanden juni en juli waren inderdaad niet super, maar augustus redde alsnog de zomer. Deze maand kende een overschot van 1,3 graad, terwijl juni en juli vrijwel normaal waren. Het seizoen als geheel kwam uit op 17,6 graad en dat is een winst van 0,4 graad. Vorig jaar lag het gemiddelde op 17,9 graad tegen het jaar daarvoor 18,1 graad. Ondanks een zeer natte julimaand werd de zomer aan de iets te droge kant. Dit was te danken aan de veel te droge maand augustus. In totaal viel er 250,3 mm tegenover gebruikelijk 259,9 mm. Vorig jaar was het ook al iets te droog (248,2 mm) en de zomer van 2022 was zelfs zeer droog (146,3 mm). De hoeveelheid zonneschijn bedroeg 696 uren. Gewoonlijk is 631 uren, dus een winst van 65 uren. Grootste overschot boekte, alweer, augustus met 44 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
Juni 2024
Het zomerweer verkeerde in juni in een flinke dip. Het wou maar niet lukken met de warmte en tot en met zondag 23 juni lag het etmaalgemiddelde op slechts 14 graden. Daarna brak alsnog de zomer door en met heel veel tuineffect kon Drachten-W zelfs een hittegolf optekenen. Een week lang was het warm en op woensdag 26 juni registreerde Drachten-W 33,5 graad tegen Siegerswoude 28,4 graad. Dankzij die warmte werd ook het etmaalgemiddelde flink omhoog gekrikt en bereikte een dragelijke waarde van 15,7 graad. Overigens was dat altijd nog 0,1 graad onder het gebruikelijke getal van 15,8 graad. Deze maand werd zelfs iets frisser dan de maand mei en dat is uitzonderlijk te noemen. Lokaal gebeurde dat in 1985 en daarvoor in … 1918. De zomerweek leverde gigantisch veel zonneschijn (meer dan 100 uren) op en die uren waren broodnodig om de normale hoeveelheid van 205 uren te bereiken. De achterstand, die er gold, werd aan het einde van de maand omgebogen tot een lichte winst (12 uren). Een klein verlies was er weggelegd voor de neerslag. Over het algemeen was het aan de droge kant, maar de zeer natte maandag 10 juni (29 tot 44 mm) zorgde ervoor dat het regiototaal uitkwam op 72,9 mm. Gewoonlijk is 76,6 mm.
Juli 2024
De eerste helft van de maand juli verliep niet al te goed. De zomer was soms ver te zoeken. De invloed van depressies was groot en dat uitte zich in veel regen en veel buien. Tot en met 17 juli noteerde Haulerwijk 125,2 mm tegenover Boornbergum 112 mm. Op zaterdag 6 juli veroorzaakte een depressie op de Noordzee bovendien veel wind. De zuidwestenwind trok aan tot hard, kracht 7, en de uitschieters, die voor enige schade zorgden, liepen op tot 80 kilometer per uur. De temperaturen waren veel te laag voor de tijd van het jaar, maar op dinsdag 9 juli registreerde Drachten-W 30,6 graad. De warmte werd in de avond meteen afgestraft door regen, onweer en … code oranje. Onder invloed van hogedrukgebieden kreeg de zomer in de tweede helft van deze maand meer voet aan de grond. De zon had veel meer speelruimte en tevens werd het warmer. Elke dag werd het wel 20 graden of meer en het aantal zomerse dagen van 25 graden of meer liep uiteen van 9 in Drachten-W tot 6 in Siegerswoude. Drachten-W boekte zelfs 3 tropische dagen in en op zaterdag 20 juli werd het in de beschutte achtertuin maar liefst 32,9 graad. Dankzij het zomerweer steeg de gemiddelde etmaaltemperatuur aan het einde van de maand naar vrij normaal (18,1 graad tegen normaal 18 graden). Ook het aantal uren zon maakte flinke winst en reikte tot 230 (gebruikelijk 221 uur). Het bleef aan de natte kant en het totaal bedroeg 135,5 mm. Een surplus van 45,7 mm.
Augustus 2024
De beste zomermaand van 2024 kwam op naam van augustus. Diverse hogedrukgebieden zorgden voor zon, droogte en veel warmte. De gemiddelde temperatuur kwam uit op 19,1 graad en dat is een winst van 1,3 graad. Op de ranglijst werd een zesde plaats behaald. Het aantal zomerse dagen bedroeg maximaal 19 en er werden 4 tropische dagen geteld. Dinsdag 13 augustus werd de warmste dag (van het jaar). In Drachten-W steeg het kwik naar een zeer onaangename 34,4 graad tegenover Sumar 32,3 graad. Op vrijdag 23 augustus schoot de wind uit naar ruim 70 kilometer per uur en ook op zaterdagavond 24 augustus veroorzaakte een flinke onweersbui windstoten tot ruim 70 kilometer per uur. Er viel 10 tot 22 mm regen, maar voor het overige vielen er kleine hoeveelheden en dus was het vrij droog. Het regiototaal lag op 41,9 mm. Gewoonlijk hoort het met 93,5 mm veel natter te zijn. Dankzij de invloed van de hogedrukgebieden maakte de aanwezigheid van de zon het zomerplaatje compleet. De normale hoeveelheid van 205 uren werd met 44 uren overschreden.
VERGELIJKINGEN
Het aantal warme dagen (temperatuur boven 20 graden) bedroeg 71 en dat is 3 meer dan normaal. Er werden 36 zomerse en 11 tropische dagen (temperatuur boven 30 graden) geteld tegen normaal respectievelijk 27 en 7. Op 11 dagen werd de donder gehoord en dat is 5 minder dan normaal. Het aantal regendagen was zoals het bijna zou moeten zijn, namelijk 57 tegenover normaal 58.
CIJFERS ZOMER
Inhoud
HERFST 2024: VAN ALLES WAT
IN VOGLEVLUCHT
De meteorologische herfst van 2024 was te zacht, iets te nat en te zonnig. Deze herfst gaf het gebruikelijke beeld te zien. Begin september was het nog volop zomer, maar gaandeweg het najaar werd het kouder en eind november werden we al getrakteerd op winterse perikelen. In november was de temperatuur normaal, maar september en oktober scoorden in de plus. Zodoende kreeg ook het seizoen als geheel een voldoende. De gemiddelde etmaaltemperatuur kwam uit op 11,5 graad tegen normaal 10,7 graad. De herfst van vorig jaar was bijna een graad zachter, namelijk 12,4 graad. Tot en met 15 november was het aan de droge kant, maar daarna sloeg de balans de andere kant op en werd het najaar toch nog iets te nat. Er viel 275,6 mm. Gebruikelijk is 257,8 mm. Overigens was het vorig jaar recordnat (418,2 mm). Over de zon geen klagen. November was wel aan de sombere kant, maar oktober fabriceerde een plusje en september zelfs een dikke plus. Het eindtotaal bedroeg 377 uren tegen gewoonlijk 336 uren.
HET GLOBALE WEERBEELD
September 2024
Over september mochten we beslist niet klagen. Er waren wel inzinkingen, maar de goede momenten met veel zon (totaal 195 uren tegen normaal 154 uren) en hoge temperaturen overheersten. Rond 10 september was het even behoorlijk mis. Boornbergum vergaarde 42 mm aan neerslag en op woensdagmiddag 11 september zakte het kwik in de middag weg naar … 9 graden. Ook vanaf maandag 23 september werd het wisselvalliger en de minste dag werd vrijdag 28 september. Er viel flink wat regen, het werd amper 14 graden en het woei flink. De wind trok aan tot krachtig, kracht 6, waarbij er uitschieters voorkwamen van 60 tot 75 kilometer per uur. Daartegenover stonden perioden met prachtig (na)zomerweer. Aan het begin van de maand was de zomer nog niet ten einde en op donderdag 5 september mat Drachten-W 31,9 graad tegen Sumar 28 graden. Ook van dinsdag 17 tot en met zondag 22 september was het op-en-top nazomerweer en op zondag noteerde Drachten-W 28,2 graad. Al met al schitterend weer en over de gehele maand werden er 19 warme en lokaal 12 zomerse dagen geteld. Overigens waren de nachten vrij fris. Op zaterdagochtend 14 september daalde de temperatuur in Boornbergum naar 4,5 graad en op zondagochtend 22 en zondagochtend 29 september koelde het in Siegerswoude af naar 6,8 en 4,7 graad.
Oktober 2024
Oktober werd een maand met vele afwisselingen. Dan weer een depressie en dan weer invloed van hogedrukgebieden. Deze systemen herbergden vele soorten weer. De hogedrukgebieden gaven in de nacht en ochtend soms (dichte) mist, maar ook flink wat zon. Het eindtotaal bedroeg 131 uren en dat is een winst van 15 uren. Behalve zon was er ook een grote en snelle afwisseling tussen de koude en warme/zachte lucht. Op zaterdagochtend 5 oktober mat Siegerswoude 0,9 graad en op dinsdagochtend 15 oktober noteerde Siegerswoude de eerste vorst in deze herfst. Het kwik ging namelijk onderuit naar -0,4 graad. Daarentegen kon het ook warm c.q. zacht zijn. Op vrijdag 4 oktober had Drachten-W een twintiger te pakken en op vrijdagmiddag 18 oktober registreerde Siegerswoude 21,2 graad tegen Sumar 18,8 graad. Op zaterdagmiddag 26 oktober tekende Haulerwijk 20,3 graad op. De keerzijde van de medaille was de regen. De wijnmaand begon slecht en van maandagavond 30 september tot en met dinsdag 1 oktober ving Drachten-W 33,7 mm op. Op zaterdag 12 en zondag 13 oktober verzamelde Sumar 9,9 mm. Voor het overige waren de hoeveelheden niet al te groot en de maand werd dan ook aan de te droge kant. Er viel gemiddeld 64,9 mm en gewoonlijk is 88 mm.
November 2024
Augustus, september en oktober waren aan de droge kant en november sloot zich daarbij in eerste instantie aan. In de eerste helft van deze maand viel er niet meer dan circa 8 mm. In de tweede fase ging het gruwelijk mis. Depressies lieten zeer veel millimeters los en wel zodanig dat de maand, in plaats van veel te droog, veel te nat werd. Het regiototaal kwam uit op 138,6 mm tegen normaal 83,5 mm. Om het overtollige water weg te pompen werd tevens het Ir. D.F. Woudagemaal in werking gesteld. De slachtmaand was zeer veelzijdig. Behalve regen vielen er met name op donderdag 21 november (pittige) sneeuwbuien. Er werd een laag gevormd van 1 tot 5,5 centimeter. Compleet winter, maar compleet herfst kon het ook zijn. Zo veroorzaakte de depressie Conall op woensdagavond 27 november even een stormachtige noordwester met uitschieters van 80 tot 100 kilometer per uur. De depressie Bert had een aantal dagen ervoor voor een “lenteachtige” temperatuur gezorgd. Op zondagavond 24 november steeg het kwik in Siegerswoude naar 16,8 graad tegen Opeinde 16,1 graad. Deze cijfers staan in stil contrast met die van vrijdagavond 22 november. In Sumar daalde het kwik tot -1,2 graad.
VERGELIJKINGEN
Het aantal dagen boven de twintig graden bedroeg 22 en dat is 7 meer dan gebruikelijk. Er werden 12 zomerse dagen (25 graden of hoger) geteld, terwijl dit driemaal behoort voor te komen. Op 3 dagen werd zelfs de tropische grens van 30 graden overschreden en dat is 2 meer dan normaal. Onweer manifesteerde zich op 5 dagen en dat is overeenkomstig met normaal. Het aantal regen- en vorstdagen lag op respectievelijk 68 en 6 tegenover normaal 63 en 5.